Overclock Nedir? sorusuna verilebilecek detaylı bir yazı...

1.)Overclock nedir ?

overclock basit anlamiyla islemci, grafk karti,ram,veya anakartin veriyolu hizini tasarlandigi frekanstan daha yuksek degerlerde calistirlmaya verilmis ad.Derseniz bunun Turkcesi yok mu diye hemen soyleyeyim Turkcesi hizasirtma (terimi sanirim Volkan Ersoy bulmustu).simdi konuya asina olmayan arkadaslar genelde forumumuzda suna benzer konularla baslik acmaktalar.'p4 2.2 ghz islemcim var nasil overclock yaparim' soru kalibi genelde buna yakin oluyor 3 senedir gorugum kadariyla.bu isleme ilk baslayan akadaslarin kafasinda bir soru var. Nasil olurda 2.2 ghz de calismasi icin tasarlanmis bir islemci daha yuksek frekanslarda calisir?bu konu basit olarak soyle aciklaniyor.Ayni serideki islemcilerin hepsi wafer adi verilen tabakalardan elde ediliyor.bu islemciler arasinda tasarimsal bir farklilik yok.Hepsi ornek olarak soyleyeyim 3.4 ghz olarak uretiliyor.Ureticinin testlerinden basariyla gecen bu islemciler 3.4 ghz olarak etiketleniyor ve paketleniyor.E peki 3.4 ghz testini gcemeyenler ne oluyor 3.2 ghz de deneniyor calisirsa 3.2 ghz calismazsa bir alt grup 3.0 ghz de deneniyor basarili olana kadar bu boyle devam ediyor.Peki bunun overclock la ilgisi ne adlari ustunde testleri gecememisler diye soranlariniz olacaktir.Bu testler bizim testlerimiz gibi degil islemcileri cok daha zorlayan deyim yerindeyse ağlatan testler.Bu testlerden gecememis fakat ufak bir gerilim arttirimiyla(voltaj demiyorum turkcesi var gerilim ne o oyle elektrik teknisyeni gibi)belki sizin 3.0 ghz diye aldiginiz islemci 3.4 ghz lerde sorunsuzca calisacak.Overclock isleminin mumkun olmasinin nedenlerinden biri bu digeri ise islemci ureticilerinin pazardaki talebe gore daha yuksek hizdaki islemcileri daha dusuk hizda piyasaya surmesi.Bunun en buyuk ornegi bizzat kullandigim 1700+,1800+ troughbred b ler aslinda bu islemcilerin cogu 2600+ veya 2800+ olarak uretilmis fakat pazardaki duruma gore 1800+ veya 1700+ olarak etiketlenmis urunler bu yuzden hic gerilim vermeden 2800+ in hizina gerilim vererek daha yuksek frekanslara ulasmalari olasi.Bu olay bugunde aynen bu sekilde devam etmekte tabi boyle bir islemciye denk gelip gelmemeniz sansiniza bagli.Neyse overclock un nasil mumkun oldugunu ogrendikten sonra 2. sorumuza gecelim


2.)Overclock tehlikeli mi ?Donanimlarin omrunu kisaltir mi?

Acemi kullanicilarimizin en cok sordugu sorulardan ikisi de bunlar.Arkadaslar islemciler ve gafik kartlari oldukca uzun zaman dayansin diye uretilmislerdir.Mesela islemciler icin bu zaman yaklasik 10(+ - 2 yil) yil kadardir.Uzun bir sure degil mi?evet cok uzun kim bir islemciyi 10 yil kullanir ki cogu kullanici 3 yilda bir islemci anakart degisimine gider.Bu durumda overclock ile normal kullanimdaki 10 yil 6 yila dusecektir ornegin.Unutmamaniz gereken overclock edilmis donaniminizin garanti kapsami disinda olacagidir.

3.)Nasil baslayacagim

overclock her ne kadar bazi arkadaslara biosa gir sunu sunu yukselt save &exit yap gibi gelsede tamamen bilimsel bir olaydir.sinirlarinizi analiz etmeniz gerekir.Overclock islemi donanimlarinizi aldiginiz dukkanda baslar.Overclock icin yatkin donanimlari almaniz elzemdir.Sozgelimi Abit marka i875 chipsetli bir anakart doyurucu bir overclock potansiyeli sunarken ayni chipsetli Intel veya Foxconn bir anakart size iskenceler cektirebilir.(Bu yazida sadece islemci ram ve anakart veriyolu hizindan bahsedecegim ekran kartlarini o bolumun yoneticilerine sorun)Anakarti arastirdiniz aldiniz iyi bir overclock potansiyeli oldugunu biliyorsunuz overclock icin her sey hazir mi?Tabii ki degil aldiginiz ram de overclock a uygun yuksek fsbler de dusuk zamanlamalari destekleyebilen bir modul olmali.tabii 3 lunun diger parcasi islemciye gelince o sansa kalmis bi olay tabii intenetten islemci kodlarina bakip islemciyi alma sansiniz var(box islemciler icin soz konusu degil ama)(edit: athlon64 lerde gozukuyor kodlar)Ama nacizane gorusum gunumuzde her islemcinin bir nebze overclock potansiyelinin oldugudur.yine bitmedi powersupply inizda onemli zira overclock edilmis anakart islemci ram ve fanlardan olusan sisteminiz elektrigi buyuk bir istahla hupletecektir.Zaten overclock lu olmasa bile saglam ps gerekliliktir sisteminizin dogru duzgun calismasi acisindan.

4.)Basliyoruz
a.)
Anakart aldiniz kasaya monte ettiniz islemciyi taktiniz ramlerde hazir.Peki overclock konsunda ilk akla gelen sey nedir? Bildiniz; sogutma.Eger box islemci kullaniyorsaniz islemcinizin yaninda size bir sogutucu verecekler.yeni islemcilerle birlikte cogu zaman bakir tabanli aluminyum sogutucular veriliyor.bu sogutucular iyidir hostur ama yuksek duzey overclock islemlerinde yetersiz kalma olasiligi vardir.Retail bir islemci aldiysaniz sogtucu da almaniz gerekecektir.Bazi arkadaslar ben oveclock yapmiyorum bana dandik fanlarda yeter diyorlar.Onlara uyarimdir ; islemciler overclocksuz da bayagi bir guc cekiyor aman diyim.486 zamanindan beri islemciler santimetrekare basina elektrikli firindan daha fazla isi uretiyor desem anlarsiniz sanirim.Simdi saglam bir powersupply ,iyi bir sogutma, saglam bir kasa,iyi ramler,bize ince ayar yapma sansi taniyan bir anakart ve bir cpu muz var.Oveclocka haziriz degil mi?Evet sonunda haziriz.(unutmadan soyliyim islemci ile sogutucunuz arasina termal pastaniz surmeyi unutmayin).(overclock la ilgili son bir uyari asla ve asla verilerinizi yedeklemeden bu ise girismeyin ayrica is yerinizdeki bilgisayara yapmayin)

b.)
Bilgisayari actiniz ekranda once ekran karti bilgisi gorunur sonrada hizlica genelde sistemdeki ide aygitlari gosteren bir ekran cikar.Burada press del to enter setup adli kucuk bir not goruruz.Del tusuna bstigimiz zaman biosa girmis oluruz(abarttigimin farkindayim).genelde islemci ve ram ayarlari advanced setup, cpu frequency settings, jumper free configuration altinda falan olur.Biosta bu bolumlere girdigniz zaman islemcinizin carpani veriyolu hizi calima gerilimi ramlerin hizi calisma gerilimleri gibi ayarlara rastlayacaksiniz.islemcilerin hizini 486 zamanindan beri iki adet parametre degistirir.(33 mhz lik 486 sistem veriyolu ile ayni hizda calisiyordu bundan sonra intel veriyolunu hizlandiramadigi icin saat carpanini buldu sozgelim 486dx33 33 mhz de sistem veriyolu ile senkron calisiken 486dx66 2 carpanini kullanarak 66 mhz 486dx100 ise 3 carpani ile 99 mhz de calisiyordu.performasnlarda saat hizina bagli olarak artiyordu.fakat intelde 66 mhz lik islemcisinin 66 mhz lik veriyolu kullanan bir 66 mhz lik dx66 kadar hizli olamayacagini itiraf etti.Tarih boyle)Bunlardan ilki saat carpanidir ne oldugunu uzun uzun anlattim parantez icinde.Bazi islemcilerde degisitirilebilir bazilarinda sabittir.pentium 200 den beri butun intel islemcilerde kapalidir.amd lerde ise islemcilerin serilerine gore degisiklik arzeder.Digeri ise veriyolu hizidir fsb seklinde kisaltilir genelde.Saat carpanini anlatikta bu veriyolu hizi nedir diye dusunuyorsniz.veriyolu hizi islemcinin anakartin kuzey koprusuyle haberlesmede kullandigi veriyolunun frekansidir.Bu frekans 33 mhz den baslayip 66 100 133 266 333 400 533 800 1066 mhz gibi frekanslara ulasti tarih icinde.Cogunluk intel kullandigi icin bende Dayimin prescott 2.4A sini konuya dahil edecegim ve overclock islemini buna gore anlatacagim.Bu guzide islemcimiz 18*133 =2400 mhz gibi bir hizda calismakta.islemci kendi orjinal intel sogutucusu ile calisiyor.Asus p4p800 se uzerinde gorevini basari ile surdurmekte.İslemcimiz 1 mb onbellekli 90 nm uretim bir islemci.ramlerimiz ise standart oem 400 mhz ramler 2*256 dual modunda kullaniliyorlar

c.)islemcimiz in uzerinde hic bir oynama yapmadan 133 mhz olan (533 mhz 4*133 quad pumped seklinde)veriyolu hizini 140 mhz e cikartiyoruz.tabi ramlerimizde veriyolu ile senkron onlarda 140 mhz de calismaya basliyorlar(140*2= 280 mhz) seklinde ilk overclockumuzu yapmis olduk.ve 2.4 ghz lik islemcimiz 2520 mhz de calimaya basladi 120 mhz artis elde emis olduk.Bu ufak bir overclock miktari. hemen windows a donup prime95 yazilimini calistiriyoruz eger overclock sonrasi sistem stabil degilse prime95 yazilimi cok rahat cokertecektir.Tabi bu 120 mhzlik artisi begenmedigimiz icin devam ediyoruz.Size tavisyem 5 mhz lik araliklarla fsb yi yukseltmeniz.Ben deneyerek gittigim icin 183 mhz fsb ye islemciye gerilim vermeden ulastim bu hizda islemcimiz 3294 mhz e ulasti.ramlerimiz ise (183*2=366)mhz de calismaktalar..tabi dual channel oldugu icin bu sayida ikiyle carpilacak.Bundan sona islemciye gerilim vermek istemedigim icin overclock macerami noktaladim.Makinenin internet baglantisi olmadigi icin herhangi bir skor veremedim kusura bakmayin.
d.)
bu durumda ramlerde overclock edilmis oldu onlarinda performansini iredeleyelim.Ramlerin frekansi arttikca performanslari da artar tipki islemciler gibi fakat etki eden bir faktor daha var o da ramlerin samanlamalari ram ayarlarinda yuksek ihtimalle timingler ve frekans icin by user veya by spd adli ayarlar gormussunuzdur.By spd yi secerseniz ramin ustundki ufak bir chipe gore ayarlariniz yapilir by user derseniz bu ayarlamalari siz yapmalisiniz.timingler genelde 8-3-3-3 gibi ayar gruplari ile belirtilir hepsinin dusuk olmasi performans acisindan yararlidir.Zaten satilirken ramler ddr400 cl2.5 gibi sondaki gecikme degerini bildiren isimlerle satilir.Dusuk zamanlamalara ve yuksek frekanslara sahip ramler hep daha pahali olmustur.

e.)
Peki daha yuksek frekanlarda durum nasil oluyor.Biraz once anlattigim overclockta ne anakarti ne de ramleri overclock etmis sayilmayiz.ama 200 fsb nin(800 yani quad pumped)uzerine ciktigimiz zaman ramleride veriyolunu da overclock etmis olacagiz.Sozgelimi 210 fsb ye ciksak ne olur.veriyolu hizimiz 210*4 yani 840 mhz oldu ramlerimiz ise 420 mhz de calismaya basladilar.boylece hem islemci hem veriyolu hem de ramler daha hizli calismaya basladilar.Boylece daha fazla performans artisi saglamis olduk.Yalnz bir sorun var gerci yeni chipsetlerde boyle bir sorun yok ama 33 mhz de calismasi gereken pci ve 66 mhz de calismasi gereken agp veriyollari nispeten eski anakartlarda veya intel icin i845pe,i845,i850 amd icin kt600 ,kt400 gibi chipsetlere sahip anakartlarda hizlanmaya baslayacaktir.Bunun sonucunda ozellikle pci veiyoluna bagli komponentlerde sorunlar cikacaktir.Mesela kt600 chipsetli bir anakartiniz var bu anakrtta pci carpani 1/6 agp carpani 2/6 dir buyuk ihtimalle.siz fsb yi 200 den 222 ye cikardiginizda pci 37 mhz e agp 74 mhz cikacaktir.bu durumda ozellikle ide harddiskinizdeki veriler tahlikeye girecektir.pci da 37 den sonrasi agpde ise 75 ten sonrasi tehlikelidir ekseriyetle aman dikkat diyim uyariyim.

5.)gerilim verecekmiyiz? ne zaman ne kadar

Evet islemcimizi anakartimizi ramimizi overclock ettik.Bedavadan performans artisi yaptik.Helal bize aa windows acilmiyor.hemen uzulmeyin gerilim vermeyi deneyin.islemcimize gerilim verelim duzelme ihtimali var mi bakalim biostan frequency voltage settingse girdik. islemcimize genelde 0.025 voltluk artislarla gerilim vermeliyiz.bu artistan sonra acilip acilmadigina acildiktan sonrada nereye kadar daha overclcok yapabilecegimize bakabiliriz.Ayni durum kuzey koprusu ve ramler icinde gecerli fakat dikkat edilecek husus ramlerin sogutuculu olmasi.yoksa yuksek gerilim ramlerinizi zorlayabilir stabilite sorunlari bas gosterebilir.Genele ramler sogutucuyla birlikte(ddr ramler kastim)3.0 volta kadar dayaniyorlar.kuzey koprusunde zaten sogutucu oldugu icin az miktarda gerilim vermek pek soun olmayacaktir

6.)Niye gerilim veriyoruz?Sonuclari neler?
Fizik muh okudugum icin burada biraz formul girecegim delirdi zannetmeyin oki?Simdi cogunuz lisedeki fizik dersleriden elektriksel gucu hesaplamayi biliyorsunuzdur.bilmeyenler icin p=akimin karesi*direnctir=gerilim carpi*akimdir burada goruldugu uzere islemci hizlandikca guc ihtiyaci artacak sizde gerilimle guc vereceksiniz degil mi?Ama kazin yurume organi oyle degil maalesef.Bildiginiz uzere islemciler elektrik akiminin var olmasi(1) olmamasi(0) temeline gore ikilik tabanda calisirlar.İslemciler belli bir gerilim degerine kadar gelen gerilimleri 0 olarak sayarlar.bu gerilim degerine esik degeri dersek islemci hizlandikca bu esik degeri artar.Esik degerini gecmek icin daha fazla gerilim vermeniz gerekir.ornegin 1.4 volt iken 1.5 volta cikmamiz gerekebilir.Peki gerilim verdik sonuclari neler olabilir.Cogu forum userinin yaptigi bir hataya dikkatinizi cekmek istiyorum.Bu arkadaslar islemciye gerilim vermeden frekans arttirmanin islemcinin harcadigi gucu arttirmayacagini savunurlar oysaki bu yanlis bir kanidir.İslemcimizin harcadigi gucun formulu gercekte soyledir.p=1/2 *kapasitans degiskeni*gerilimin karesi*frekans goruldugu uzere frekans ta etki ediyor islemcinin harcadigi guce.Bu formulde kapasitans degiskeni islemiciye bagli bir sabittir.Fakat asil dikkatinizi cekmeye calistigim konu harcanan gucun gerilimin karesiyle artmasidir.yani harcanan guc verilen gerilimden daha fazla artiyor.E bu da isi olarak aciga cikiyor.

7.)isi ne kadar zararli?

bu sorunun kesin bir cevabi yok cunku olusan isiyi islemciyi isitmadan uzerinden atabilirseniz isi pek zararli olmayacaktir.sicalik meselesine gelince bugunku islemciler genelde 80 derece sicaklikta civarinda cekirdek erimesi ile karilasiyorlar.fakat gerek celeron,p3,p4 ve athlon64 teki diyotlar gerekse athlonxp anakatlarindaki(c.o.p) koruma sistemleri sayesinde islemciyi overclockla kavurmaniz cok zor bir durum.

8.)Aman tanrim makine acilmiyor ne yapacagim?

telasa mahal yok hemen clear cmos jumperini anakartin kitapcigindan bakip bios reset yapacaksiniz.Bulamadiysaniz bios pilini cikarsaniz da sorununuz cozulecektir.Duruma gore ya gerilim ya da biraz daha az overclock la isten siyirabilirsiniz.

9.)iyi overclock cu olmak icin ne lazim?

uc sey lazim para,para,para saka bir yana overclock sizde bagimlilik yaptiysa 3dmarkta pcmarkta tepelerde olmak istiyorsaniz paraya, cok okumaya,sansa,guzelce bir klimaya,sabirli bir anneye babaya/ese bir adet te karbondioksitli yangin sondurme tupune ihtiyaciniz var.